Η φωτογραφία, που είναι παρμένη από το αρχείο της ΕΡΤ όπως δείχνει και το σήμα της, παρουσιάζει την εκτέλεση με απαγχονισμό δυο καταχραστών του δημοσίου, των αξιωματικών Δ. Δρακάτου και Ι. Ζαριφόπουλου, τον Νοέμβριο του 1925.
Ο Πάγκαλος του τίτλου δεν είναι ο Θεόδωρος Πάγκαλος, αντιπρόεδρος της σημερινής κυβέρνησης, είναι ο παππούς του, Θεόδωρος Πάγκαλος, αξιωματικός και δικτάτορας της χώρας για έναν περίπου χρόνο, από τον Ιούνη του 1925 έως τον Αύγουστο του 1926. Η δικτατορία του Πάγκαλου ήταν ένα ιδιότυπο καθεστώς, αφού ήρθε στην εξουσία με κίνημα αναίμακτο και με την ανοχή μέρους του πολιτικού κόσμου. Ο Πάγκαλος διέλυσε τη Βουλή αλλά επέτρεψε να γίνουν δημοτικές εκλογές, όταν όμως στη Θεσσαλονίκη βγήκε δήμαρχος ο Μ. Πατρίκιος με την υποστήριξη της Αριστεράς, ο Πάγκαλος ψήφισε νόμο και ακύρωσε την εκλογή του. Ο Πατρίκιος εκλέχτηκε και στις αναπληρωματικές εκλογές, οπότε ο Πάγκαλος άλλαξε τους δημοτικούς συμβούλους. Το καθεστώς έκλεισε τον Ριζοσπάστη και μερικές ακόμα εφημερίδες, αλλά άλλες τις είχε αφήσει, επιτρέποντας και την κριτική εναντίον του, αλλά κατά καιρούς όλο και κάποιαν θα έκλεινε.
Με δυο λόγια, ήταν ένα καθεστώς παρορμητικό και αλλοπρόσαλλο, με χοντρές γκάφες στην εξωτερική πολιτική, που όμως έμεινε στην ιστορία για έναν νόμο που ψήφισε, με τον οποίο απαγορεύονταν οι “κοντές” γυναικείες φούστες, για λόγους προστασίας της ηθικής (“Όμορφος κόσμος ηθικός, παγκαλικά πλασμένος” είχε γράψει ο Λαπαθιώτης τότε, παραφράζοντας τον Σολωμό). Έβαλα τη λέξη “κοντές” σε εισαγωγικά, γιατί σήμερα τα κριτήρια έχουν αλλάξει. Βάσει του παγκαλικού νόμου, η φούστα έπρεπε να απέχει το πολύ 30 πόντους από το έδαφος. Κι αν αυτή η απόφαση ήταν κωμική και έδωσε αφορμή για ένα σωρό ευτράπελα επεισόδια (διότι ο νόμος εφαρμόστηκε, τουλάχιστον στην αρχή), δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για έναν προηγούμενο νόμο, σύμφωνα με τον οποίο οι καταχραστές του Δημοσίου θα εκτελούνταν με απαγχονισμό, για παραδειγματισμό. Εκτός λάθους, ο νόμος αυτός, που προέβλεπε σύσταση ειδικού δικαστηρίου, εφαρμόστηκε μία και μόνη φορά, με αποτέλεσμα την αγχόνη της φωτογραφίας, την “επίσημο αγχόνη του Παγκάλου”.
Οι καταχραστές είχαν στήσει την εξής κομπίνα: οι πολίτες της σπείρας, έμποροι, ισχυρίζονταν ότι κατά τη μικρασιατική εκστρατεία ο Στρατός τούς είχε επιτάξει μεγάλες (ανύπαρκτες στην πραγματικότητα) ποσότητες σιτηρών, κρεάτων κτλ. και ζητούσαν αποζημίωση. Οι στρατιωτικοί που ήταν στο κόλπο έδιναν την έγκρισή τους.
Η δίκη κράτησε περίπου ένα μήνα και από πολλές απόψεις έπασχε, με κυριότερο πρόβλημα ότι ο νόμος με τον οποίο δικάστηκαν οι κατηγορούμενοι είχε ψηφιστεί μετά την τέλεση των αδικημάτων. Ο επίτροπος ζήτησε την ποινή του θανάτου για εννιά κατηγορουμένους, τελικά το δικαστήριο καταδίκασε σε θάνατο τρεις.
Ο τρίτος ήταν ο μεγαλέμπορος Α. Αϊδινλής, στον οποίο ο Πάγκαλος έδωσε χάρη, ίσως ύστερα από πίεση της Γαλλίας, διότι είχε συλληφθεί στο Παρίσι και στη Γαλλία δεν προβλεπόταν η ποινή του θανάτου για καταχραστές. Να πούμε εδώ ότι οι ίδιοι οι δικαστές που εξέδωσαν την απόφαση παρακάλεσαν τον Πάγκαλο να μην εκτελεστούν οι ποινές, και την ίδια επιθυμία εξέφρασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Κουντουριώτης, αλλά ο Πάγκαλος, γνωρίζοντας ότι η κοινή γνώμη ήθελε τις εκτελέσεις, επέμεινε για τους δύο στρατιωτικούς. Αν προσέξετε καλά τη φωτογραφία, θα δείτε ότι υπάρχει κι ένα τρίτο σκοινί, στη μέση, που έμεινε κενό. Όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Στις 24 Νοεμβρίου 1925 εκδόθηκε η απόφαση, στις 26 έγινε η εκτέλεση.
Κυκλοφόρησε και αγγελία για να βρεθεί εθελοντής ιδιώτης δήμιος για να βοηθήσει στην εκτέλεση, με αμοιβή 500 δρχ. το κεφάλι. (Για να έχουμε ένα εντελώς πρόχειρο μέτρο σύγκρισης, οι εφημερίδες έκαναν 1 δραχμή). Βρέθηκε κάποιος, πρόσφυγας όπως φρόντισαν να σημειώσουν οι εφημερίδες. (Αν και το όνομά του είναι παλιολλαδίτικο, και δη μανιάτικο -μια άλλη εφημερίδα έγραψε ότι ήταν αιχμάλωτος στη Μικρασία).
Φυσικά, η εκτέλεση τράβηξε πολύ κόσμο. Μια εφημερίδα που κοίταξα κάνει λόγο για 800 αυτοκίνητα και 20.000 λαού. Πάντοτε οι εκτελέσεις, όποτε γίνονταν δημόσια, μάζευαν κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου