«…Μετά την απροειδοποίητη χρεοκοπία της Ελλάδας, συνεδρίασε στο Λουξεμβούργο η Επιτροπή Ευρωπαϊκής Σωτηρίας υπό τον δυναμικό Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ και ανακοίνωσε την κατάργηση της Κομισιόν και την αναστολή όλων των συνθηκών. Είκοσι από τα 29 μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης συμφώνησαν. Η Βρετανία διαχώρισε τη θέση της, ο πρωθυπουργός Νικ Κλεγκ δήλωσε ότι η Ε.Ε. δεν υπάρχει πλέον και μία εβδομάδα αργότερα συνήλθε στο Λονδίνο η Επιτροπή Ελευθέρων Ευρωπαϊκών Κρατών. Από τη διχοτόμηση της Ευρώπης προέκυψαν δύο ενιαίες αγορές, τρεις ζώνες ελεύθερης κυκλοφορίας τύπου Σένγκεν και είκοσι νομίσματα. Η κυκλοφορία στη σήραγγα της Μάγχης διεκόπη και στο Λονδίνο ξέσπασαν ταραχές πολύ χειρότερες από εκείνες του 2011».
«…Ιστορικό θα μείνει το ερώτημα που απηύθυνε στους συμπατριώτες του ο Σκωτσέζος ηγέτης Αλεξ Σάλμοντ, επιστρέφοντας στο Εδιμβούργο από ένα ταξίδι του στη Βαρσοβία, το Βερολίνο και το Λουξεμβούργο, όπου φαίνεται ότι εξασφάλισε οικονομική ενίσχυση. “Γενναίοι Σκωτσέζοι. Φιλοευρωπαίοι πολίτες της Σκωτίας. Θέλετε να παραμείνετε υπό τον έλεγχο του Λονδίνου, μαζί με την Ελλάδα, τη Σικελία και τη Λεττονία; Ή προτιμάτε να αναβιώσετε την ιστορική αποστολή της Σκωτίας και, ως εταίροι των περισσοτέρων ευρωπαϊκών εθνών, να ενταχθείτε στην ένωσή τους ως ένα υπερήφανο, ελεύθερο και κυρίαρχο βασίλειο;”».
Το σενάριο αυτό –ομολογουμένως εφιαλτικά ενδιαφέρον, από πολλές απόψεις– ανήκει στον Νόρμαν Ντέιβις. Ο Αγγλος ιστορικός, που το τελευταίο του βιβλίο λέγεται «Χαμένα βασίλεια: Η ιστορία της μισοξεχασμένης Ευρώπης», επισημαίνει στους Financial Times ότι όλοι οι ανθρώπινοι θεσμοί αργά ή γρήγορα καταρρέουν. Η Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία συγχωνεύτηκε με τη Δυτική Γερμανία, η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε, το ίδιο θα γίνει και με ένα οικοδόμημα που στερείται βιώσιμων οργάνων δημοσιονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης όπως είναι η Euroland. Οι γέφυρες του Παρισιού θα γεμίσουν με αστέγους, οι φτωχοί της Ισπανίας θα καταφύγουν στις αρένες των ταυρομαχιών και οι Ευρωπαίοι θα ξαναμάθουν την τέχνη του αντιπραγματισμού.
Πέρα όμως από το στόρι του Αγγλου ιστορικού, τόσο η ιστορία όσο και η θεωρία διδάσκουν πως οι νομισματικές ενώσεις κατέρρευσαν για ποικίλους λόγους. Ισχύει για τη Λατινική Ενωση, τη Συμμαχία της Στερλίνας και τη Ζώνη Δολαρίου. Γιατί να μην ισχύσει και για τη Euroland;
Τόσο η Κοινωνία των Εθνών όσο και η Euroland επινοήθηκαν για κόσμους που εξαφανίστηκαν. Η Κοινωνία των Εθνών αναδύθηκε το 1919 από τις στάχτες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου με σκοπό να αποφευχθεί ένας δεύτερος πόλεμος. Αλλά ο ιδεαλισμός του εγχειρήματος ήταν ένα από τα πρώτα θύματα του βίαιου εθνικισμού του Χίτλερ. Η αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρώπη δεν μπορούσε να εξισορροπηθεί από μία συμφωνία.
Η έκθεση για τη δημιουργία της Euroland από τον Ζακ Ντελόρ, που άνοιγε τον δρόμο για ένα κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, παρουσιάστηκε στις αρχές του 1989 καθώς ο κόσμος άλλαζε ριζικά. Μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, το Τείχος του Βερολίνου έπεσε, η Γερμανία επανενώθηκε, η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε και τα «φυλακισμένα» ευρωπαϊκά έθνη της Γιάλτας απελευθερώθηκαν. Χρειαζόταν «μία μετάβαση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων» από τα κράτη–μέλη στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (σήμερα Ενωση) στους τομείς «της νομισματικής πολιτικής και μακροοικονομικής διαχείρισης». Με άλλα λόγια, ένα νόμισμα χρειάζεται μία πολιτική εξουσία πίσω του: Αυτό είναι ιστορικά αδιαφιλονίκητο. Το ευρώ επινοήθηκε προκειμένου να ολοκληρώσει την ευρωπαϊκή πολιτική ενοποίηση.
Αλλά με τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου, η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης επικράτησε της εμβάθυνσης. Η κοινότητα των δώδεκα μελών έγινε κοινότητα των είκοσι εφτά. Η Ευρώπη δεν χρειαζόταν άλλο για να διασώσει τη Γερμανία από τη βαριά κληρονομιά του Χίτλερ. Τα πρώην κομουνιστικά κράτη, άλλοτε πιόνια της Μόσχας, δεν ήθελαν να είναι πιόνια των Βρυξελλών. Ενα υπερεθνικό νόμισμα γεννιόταν, καθώς ο ευρωπαϊκός φεντεραλισμός πέθαινε.
Η Κοινωνία των Εθνών κατέρρευσε, αλλά αυτό οδήγησε στη δημιουργία των Ηνωμένων Εθνών. Η Euroland, επίσης, μπορεί να καταρρεύσει, αλλά η ιδέα παραμένει πολύ καλή για να μην επιστρέψει δριμύτερη. Μεταξύ της Κοινωνίας των Εθνών και του ΟΗΕ υπήρξε καταστροφή. Μεταξύ του σήμερα και της «Ευρωζώνης Νο 2» που επιθυμεί η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα. Η φράου Μέρκελ φρόντισε να διαλύσει και τις όποιες ψευδαισθήσεις, σφίγγοντας με την πολιτική της τη θηλιά στον λαιμό των αδύναμων κρίκων. Αποδεικνύεται, για άλλη μια φορά, ότι οι γερμανικές ελίτ δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν με σοφία τη δύναμή τους.
Είχαμε ανάγκη να σκεφτόμαστε την Ευρωπαϊκή Ενωση ως θεσμό που γεννήθηκε όχι για να μας οδηγήσει στον παράδεισο, αλλά για να εμποδίσει μια άλλη κόλαση, έναν πόλεμο, μια καταστροφή. Πράγματι, η κόλαση που ξεκίνησε πριν από έναν αιώνα, το 1914, και δεν σταμάτησε μέχρι να μετατραπεί η Ευρώπη σε ερείπια, το 1945, βρίσκεται πίσω μας. Ομως, μια άλλη κόλαση, οικονομική, ανάλογη με εκείνη που εκτυλίχθηκε την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου του 1929, απειλεί με διάλυση το θεσμό…
Της Ζετας Ζήκου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου