Ο Σαμαράς και η χλεύη της Ιστορίας

Οι πολιτικοί δεν αποδεικνύονται πάντα ηγέτες, συχνά βρίσκονται ελλιποβαρείς. Η απόσταση από τη Ναπολεόντειο αντίληψη: "Εγώ κάνω τις περιστάσεις" μέχρι την Ηροδότειο: "Οι άνθρωποι εξαρτώνται από τις περιστάσεις" είναι πολύ μεγάλη και ασφαλώς χωρά τη διαλεκτική της σύνδεσης περιστάσεων, διαμορφωμένων συνθηκών, ανάδρασης, ιστορικότητας. Εν τέλει του υποκειμενικού και αντικειμενικού παράγοντα. Οι ηγέτες, όμως δεν κρύβονται, βγαίνουν μπροστά, αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους, επιχειρούν να διαμορφώσουν τις εξελίξεις. Οι πολιτικοί κρίνονται από τον λαό και την Ιστορία. Και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι δύο αυτές αξιολογήσεις ταυτίζονται. Η κρίση του λαού είναι συνήθως εν θερμώ, αντίθετα με την κρίση της Ιστορίας, που έρχεται εκ των υστέρων και αφού κοπάσει η βουή της συγκυρίας. Δεν είναι άλλωστε ασύνηθες, ηγέτες που δεν ευνοήθηκαν από την κρίση του λαού, όχι μόνο να μην αντιμετωπίσουν τη χλεύη της Ιστορίας, αλλά να καταφέρουν να αφήσουν το αποτύπωμά τους. Ο ηγέτης πρέπει να αναλαμβάνει τις ευθύνες του για τις συνέπειες των αποφάσεών του ελπίζοντας ότι η τελική κρίση της Ιστορίας θα τον αντιμετωπίσει με κατανόηση ή έστω με "ευμενή ουδετερότητα".

Ο Σαμαράς δεν είναι συνηθισμένος πολιτικός. Πήρε δύσκολες αποφάσεις και τώρα και στο παρελθόν, που δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητες. Η αδυναμία του όμως να αναλάβει την ευθύνη για την ήττα της άλλοτε κραταιάς Κεντροδεξιάς μικραίνει το πολιτικό του ανάστημα. Η ευθύνη του για τη μετάλλαξη της Κεντροδεξιάς σε μια ασπόνδυλη (Ακρο)Δεξιά είναι μεγάλη και αναιρεί τη λαϊκότητα μιας ιστορικής παράταξης. Τι σχέση έχει η γραμμή Σαμαρά με τις "προτάσεις βαθιάς τομής" του Καραμανλή το '63; Τι σχέση έχει με τον "ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό" και τις ήπιες κεϋνσιανές αντιλήψεις της άλλοτε κραταιάς Κεντροδεξιάς; Ασφαλώς καμιά. Η Ν.Δ. επί Σαμαρά ήταν ένα ακραίο ταξικό κόμμα, με έναν πολιτικό λόγο (ακρο)δεξιό, σχεδόν ταυτισμένο με τους δανειστές και τη γραμμή της Μέρκελ. Το λάθος του δεν εξαντλείται στις σκληρές μνημονιακές πολιτικές, επεκτείνεται σε ιδεολογικές και πολιτικές αντιλήψεις ξένες προς τον φιλελευθερισμό και την αδήριτη ανάγκη ενός κεντροδεξιού κόμματος, για μεσότητα. Μεσότητα ιδεολογική, πολιτική, οικονομική, πολιτισμική. Το σύστημα Σαμαρά έπραξε το ακριβώς αντίθετο.
Πρέπει βεβαίως να επισημανθεί ότι το πρόβλημα κοινωνικής δυναμικής της Ν.Δ. ήταν οξύτατο πριν από την ανάληψη της ηγεσίας της από τον Σαμαρά. Την κοινωνική της βάση αποτελούσαν κατά κύριο λόγο αγρότες, νοικοκυρές, συνταξιούχοι. Το πρόβλημα κοινωνικής δυναμικής βοούσε ήδη πριν από τον Σαμαρά. Άλλωστε ο ίδιος εξελέγη στην ηγεσία της ακριβώς επειδή δεσμεύτηκε σε μια γραμμή λελογισμένου φιλελευθερισμού, με την οποία ήλπιζε ότι θα ενισχύσει τη λαϊκότητα και την κοινωνική της δυναμική. Έπειτα από μικρή περίοδο, όση χρειάστηκε για να κερδίσει τις εκλογές, ο Σαμαράς μετέτρεψε τη Ν.Δ. σε ακραίο ταξικό κόμμα, με (ακρο)δεξιά ρητορική και ατζέντα, ενώ έπληξε την εθνική αξιοπρέπεια ταυτιζόμενος με τη γραμμή της Μέρκελ, την οποία εμφάνιζε ως μονόδρομο.

Η γραμμή Σαμαρά ηττήθηκε τόσο σε επίπεδο εκλογικού σώματος όσο και στο επίπεδο της εκλογικής βάσης που απέμεινε στη Νέα Δημοκρατία. Όσο δεξιός κι αν είναι κάποιος, καταλαβαίνει ότι άλλο ο Λοκ και ο Πόπερ κι άλλο η 'Ειν Ραντ και ο Φρίντμαν. Άλλο κοινωνικό συμβόλαιο και ανοιχτή κοινωνία κι άλλο ο εγωιστικός κοινωνικός δαρβινισμός και τα χρηματοπιστωτικά ζόμπι. Όταν πριν από πέντε χρόνια η τότε ηγεσία της Ν.Δ. υποτιμούσε τον αντίπαλό της (σ.σ.: ποιος δεν θυμάται το αμετροεπές "Γιώργο, ήρθες;"), προσπάθησα από τις στήλες της "Αυγής" να πω ότι η υποτίμηση του αντιπάλου θα αποδειχθεί τελικά δείγμα και της δικής της κατωτερότητας. Αυτή η γκραμσιανή ρήση αποδεικνύεται χρήσιμη μόνο για όσους θέλουν να την ακούσουν... Η χλεύη της Ιστορίας καραδοκεί για όσους αποδεικνύονται αλαζόνες και ελλιποβαρείς...

Σταύρος Καπάκος