Οι αγορές πανικοβάλλονται. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι αυτό δεν αποτελεί ετυμηγορία των αγορών επί της νέας ελληνικής κυβέρνησης, ή εν πάση περιπτώσει όχι μόνο επί της νέας ελληνικής κυβέρνησης. Οι αγορές κρίνουν ότι ο κίνδυνος της μη επίτευξης συμφωνίας και η άτακτη κατάρρευση της μέχρι σήμερα διαδικασίας είναι υψηλός.
Νομίζω ότι είναι σημαντικό να είμαστε όσο πιο ξεκάθαροι μπορούμε για τα στοιχήματα και τα πραγματικά συμφέροντα προκειμένου να μην σκοντάψει κανείς και επέλθει μια καταστροφή που γίνεται και πρέπει να αποφευχθεί. Ακολουθούν μερικά σημεία σχετικά με το πού βρισκόμαστε.
1. Δεν συζητάμε για το αν η Ελλάδα θα ξεπληρώσει το χρέος της. Όπως προσπάθησα να εξηγήσω και πριν μερικές ημέρες το ύψος και το νούμερο του ελληνικού χρέους είναι λίγο-πολύ χωρίς σημασία. Το πραγματικό ερώτημα είναι πόσο από αυτό θα μεταφέρει στους πιστωτές της μέσω των πρωτογενών πλεονασμάτων – και ναι, σε αυτή την χρονική στιγμή αυτό είναι το μόνο που έχει σημασία. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα οι πιστωτές να προσφέρουν περισσότερους πόρους στην Ελλάδα.
2. Αν η Ελλάδα τηρούσε πλήρως τους όρους του προηγούμενου προγράμματος για τα επόμενα πέντε χρόνια θα είχε πληρώσει περίπου το 20% του ετήσιου Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Για αυτό το ποσό μιλάμε. Από τη σκοπιά των πιστωτών είναι ασήμαντο. Από τη σκοπιά της Ελλάδας ωστόσο είναι ζωτικής σημασίας. Η διαφορά μεταξύ ενός πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξης του 4,5% του ΑΕΠ και, ας πούμε, του 1,5% του ΑΕΠ για την ελληνική οικονομία και την ευημερία των πολιτών της είναι τεράστιο. Ο μόνος λόγος για τους πιστωτές να τηρήσουν σκληρή στάση θα ήταν για να καταστήσουν την Ελλάδα παράδειγμα και να αποθαρρύνουν άλλους οφειλέτες από το να προσπαθήσουν μια αντίστοιχη διαπραγμάτευση για ανακούφιση.
3. Αν οι πιστωτές κρατήσουν σκληρή γραμμή, ο μοχλός πίεσής τους δεν θα είναι η άρνηση νέων δανείων προς την ελληνική κυβέρνηση. Με την Ελλάδα να τρέχει με ένα πρωτογενές πλεόνασμα όλα τα νέα δάνεια θα πάνε στην αποπληρωμή κεφαλαίων και τόκων των παλαιών δανείων και κάτι λιγότερο από το τίποτα θα φτάσει στους Έλληνες. Υπήρξε μια μέτρια de facto βοήθεια προς την Ελλάδα την περίοδο 2010-2012 αλλά τώρα δεν υπάρχει και ούτε πρόκειται.
4. Αντιθέτως, η εξουσία των πιστωτών στην Ελλάδα έρχεται μέσω της δυνατότητάς τους να συντρίψουν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τη δυνατότητά του να δανείζεται σε ώρες ανάγκης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Αν διακοπεί αυτή τη στήριξη, η Ελλάδα θα υποστεί τραπεζική κατάρρευση. Ναι λοιπόν, οι πιστωτές έχουν ένα ισχυρό όπλο να χρησιμοποιήσουν απέναντι σε μια απείθαρχη Ελλάδα. Αλλά στα αλήθεια, θέλουν να το κάνουν αυτό; Σε μια ένωση που υποτίθεται ότι διαπνέεται από τα δημοκρατικά ιδεώδη; Στην πραγματικότητα θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν η ΕΚΤ, που σίγουρα αντιλαμβάνεται τους κινδύνους, είναι πρόθυμη να προχωρήσει σε κάτι τέτοιο. Αν η κατάσταση συνεχίσει έτσι, θα περίμενα τον Ντράγκι να κάνει κάποια δήλωση προκειμένου να καθησυχάσει τις αγορές ότι η διακοπή χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών δεν βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
5. Αν αφήσουμε έξω τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, οι επιπτώσεις ενός σκληρού παιχνιδιού με την Ελλάδα για τις τράπεζες θα μπορούσαν πολύ εύκολα να αποδειχτούν τεράστιες. Μέχρι τώρα το ευρώ έχει αποδειχτεί πολύ ανθεκτικό, σε μεγάλο βαθμό, όπως τόνισε και ο Barry Eichengreen, εξαιτίας του ότι αν μια χώρα απλά υπαινισσόταν ότι θα φύγει από το ευρώ θα αντιμετώπιζε την μητέρα όλων των bank-run. Αλλά, όπως φοβόμουν πριν από λίγο καιρό, αυτό το επιχείρημα καθίσταται άνευ σημασίας αν το τραπεζικό σύστημα έχει ήδη καταρρεύσει. Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ (GREXIT), η οποία έχει πολλές φορές μέχρι σήμερα προβλεφθεί χωρίς να έχει γίνει, μπορεί να γίνει πραγματικότητα αν οι Ευρωπαίοι πιστωτές προσπαθήσουν να ασκήσουν πίεση αφαιρώντας το δίχτυ ασφαλείας των ελληνικών τραπεζών.
6. Και αν η Ελλάδα αφήσει πραγματικά το ευρώ, αν αποδειχτεί δηλαδή ότι το ενιαίο νόμισμα δεν είναι μη αναστρέψιμο, πιστεύετε πραγματικά ότι αυτό δεν θα γίνει μεταδοτικό; Θέλετε να παίξουμε ένα στοίχημα;
7. Ειδικότερα σκεφτείτε τι θα συμβεί αν η Ελλάδα αφήσει το ευρώ και στη συνέχεια καταφέρει να βρει το βηματισμό της, μετά από πιθανότατα 1-2 χαοτικά χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να το αποτρέψει αυτό αν σκόπιμα υπονόμευε την ελληνική μετα-ευρώ οικονομία. Αλλά αυτό θα ήταν άλλη μια προδοσία των ευρωπαϊκών αρχών.
8. Επί του παρόντος η Γερμανία μιλάει σαν αν πρόκειται να ακολουθήσει τη στρατηγική του Michael Corleone. Αλλά στα αλήθεια πιστεύουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήθελε -ή και θα μπορούσε- να υποχωρήσει με την ουρά του κάτω από τα σκέλια αμέσως μόλις κέρδισε μια δραματική εκλογική νίκη; Ξανά, θέλετε να παίξουμε ένα στοίχημα;
Ο Daniel Davies μας λέει ότι «οι ευρωπαίοι ηγέτες που χαράζουν την πολιτική δεν είναι ηλίθιοι», λένε πάντως ηλίθια πράγματα, μιλώντας ακόμα για επέκταση της λιτότητας και αντιμετωπίζοντας ακόμα το χρέος ως ένα καθαρά ηθικό ζήτημα. Μπορούν να γίνουν ρεαλιστές και να αποδεχτούν ότι δεν γίνεται να βγάλεις αίμα από μια πέτρα, ούτε ακόμα και με 4,5% ανάπτυξης, προκειμένου να αποτρέψουν την γενική καταστροφή;
1. Δεν συζητάμε για το αν η Ελλάδα θα ξεπληρώσει το χρέος της. Όπως προσπάθησα να εξηγήσω και πριν μερικές ημέρες το ύψος και το νούμερο του ελληνικού χρέους είναι λίγο-πολύ χωρίς σημασία. Το πραγματικό ερώτημα είναι πόσο από αυτό θα μεταφέρει στους πιστωτές της μέσω των πρωτογενών πλεονασμάτων – και ναι, σε αυτή την χρονική στιγμή αυτό είναι το μόνο που έχει σημασία. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα οι πιστωτές να προσφέρουν περισσότερους πόρους στην Ελλάδα.
2. Αν η Ελλάδα τηρούσε πλήρως τους όρους του προηγούμενου προγράμματος για τα επόμενα πέντε χρόνια θα είχε πληρώσει περίπου το 20% του ετήσιου Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Για αυτό το ποσό μιλάμε. Από τη σκοπιά των πιστωτών είναι ασήμαντο. Από τη σκοπιά της Ελλάδας ωστόσο είναι ζωτικής σημασίας. Η διαφορά μεταξύ ενός πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξης του 4,5% του ΑΕΠ και, ας πούμε, του 1,5% του ΑΕΠ για την ελληνική οικονομία και την ευημερία των πολιτών της είναι τεράστιο. Ο μόνος λόγος για τους πιστωτές να τηρήσουν σκληρή στάση θα ήταν για να καταστήσουν την Ελλάδα παράδειγμα και να αποθαρρύνουν άλλους οφειλέτες από το να προσπαθήσουν μια αντίστοιχη διαπραγμάτευση για ανακούφιση.
3. Αν οι πιστωτές κρατήσουν σκληρή γραμμή, ο μοχλός πίεσής τους δεν θα είναι η άρνηση νέων δανείων προς την ελληνική κυβέρνηση. Με την Ελλάδα να τρέχει με ένα πρωτογενές πλεόνασμα όλα τα νέα δάνεια θα πάνε στην αποπληρωμή κεφαλαίων και τόκων των παλαιών δανείων και κάτι λιγότερο από το τίποτα θα φτάσει στους Έλληνες. Υπήρξε μια μέτρια de facto βοήθεια προς την Ελλάδα την περίοδο 2010-2012 αλλά τώρα δεν υπάρχει και ούτε πρόκειται.
4. Αντιθέτως, η εξουσία των πιστωτών στην Ελλάδα έρχεται μέσω της δυνατότητάς τους να συντρίψουν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τη δυνατότητά του να δανείζεται σε ώρες ανάγκης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Αν διακοπεί αυτή τη στήριξη, η Ελλάδα θα υποστεί τραπεζική κατάρρευση. Ναι λοιπόν, οι πιστωτές έχουν ένα ισχυρό όπλο να χρησιμοποιήσουν απέναντι σε μια απείθαρχη Ελλάδα. Αλλά στα αλήθεια, θέλουν να το κάνουν αυτό; Σε μια ένωση που υποτίθεται ότι διαπνέεται από τα δημοκρατικά ιδεώδη; Στην πραγματικότητα θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν η ΕΚΤ, που σίγουρα αντιλαμβάνεται τους κινδύνους, είναι πρόθυμη να προχωρήσει σε κάτι τέτοιο. Αν η κατάσταση συνεχίσει έτσι, θα περίμενα τον Ντράγκι να κάνει κάποια δήλωση προκειμένου να καθησυχάσει τις αγορές ότι η διακοπή χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών δεν βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
5. Αν αφήσουμε έξω τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, οι επιπτώσεις ενός σκληρού παιχνιδιού με την Ελλάδα για τις τράπεζες θα μπορούσαν πολύ εύκολα να αποδειχτούν τεράστιες. Μέχρι τώρα το ευρώ έχει αποδειχτεί πολύ ανθεκτικό, σε μεγάλο βαθμό, όπως τόνισε και ο Barry Eichengreen, εξαιτίας του ότι αν μια χώρα απλά υπαινισσόταν ότι θα φύγει από το ευρώ θα αντιμετώπιζε την μητέρα όλων των bank-run. Αλλά, όπως φοβόμουν πριν από λίγο καιρό, αυτό το επιχείρημα καθίσταται άνευ σημασίας αν το τραπεζικό σύστημα έχει ήδη καταρρεύσει. Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ (GREXIT), η οποία έχει πολλές φορές μέχρι σήμερα προβλεφθεί χωρίς να έχει γίνει, μπορεί να γίνει πραγματικότητα αν οι Ευρωπαίοι πιστωτές προσπαθήσουν να ασκήσουν πίεση αφαιρώντας το δίχτυ ασφαλείας των ελληνικών τραπεζών.
6. Και αν η Ελλάδα αφήσει πραγματικά το ευρώ, αν αποδειχτεί δηλαδή ότι το ενιαίο νόμισμα δεν είναι μη αναστρέψιμο, πιστεύετε πραγματικά ότι αυτό δεν θα γίνει μεταδοτικό; Θέλετε να παίξουμε ένα στοίχημα;
7. Ειδικότερα σκεφτείτε τι θα συμβεί αν η Ελλάδα αφήσει το ευρώ και στη συνέχεια καταφέρει να βρει το βηματισμό της, μετά από πιθανότατα 1-2 χαοτικά χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να το αποτρέψει αυτό αν σκόπιμα υπονόμευε την ελληνική μετα-ευρώ οικονομία. Αλλά αυτό θα ήταν άλλη μια προδοσία των ευρωπαϊκών αρχών.
8. Επί του παρόντος η Γερμανία μιλάει σαν αν πρόκειται να ακολουθήσει τη στρατηγική του Michael Corleone. Αλλά στα αλήθεια πιστεύουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήθελε -ή και θα μπορούσε- να υποχωρήσει με την ουρά του κάτω από τα σκέλια αμέσως μόλις κέρδισε μια δραματική εκλογική νίκη; Ξανά, θέλετε να παίξουμε ένα στοίχημα;
Ο Daniel Davies μας λέει ότι «οι ευρωπαίοι ηγέτες που χαράζουν την πολιτική δεν είναι ηλίθιοι», λένε πάντως ηλίθια πράγματα, μιλώντας ακόμα για επέκταση της λιτότητας και αντιμετωπίζοντας ακόμα το χρέος ως ένα καθαρά ηθικό ζήτημα. Μπορούν να γίνουν ρεαλιστές και να αποδεχτούν ότι δεν γίνεται να βγάλεις αίμα από μια πέτρα, ούτε ακόμα και με 4,5% ανάπτυξης, προκειμένου να αποτρέψουν την γενική καταστροφή;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου