Δευτέρα 18 Απριλίου 2011

Αλκιβιάδης ο ακρατέστατος, υβριστότατος, βιαιότατος

Ο Αλκιβιάδης (450-404 π.Χ.) ήταν Αθηναίος πολιτικός, ρήτορας και στρατηγός. Ήταν ανηψιός του Περικλή και είχε μεγάλες στρατηγικές ικανότητες. Έμεινε στην ιστορία για την ομορφιά και την εξυπνάδα του, αλλά και για τις υπέρμετρες φιλοδοξίες, το θράσος του και την έλλειψη σύνεσης. Δολοφονήθηκε σε ηλικία 46 χρονών, πρόλαβε όμως να δημιουργήσει αλλεπάλληλα σκάνδαλα, στα οποία αναφέρεται εκτενώς η Ζακλίν ντε Ρομιγί στο βιβλίο της “ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ”:


Ήταν τουλάχιστον καλός σύζυγος; Όχι, βέβαια. Η γυναίκα του είδε ότι ο Αλκιβιάδης έκανε συντροφιά με ξένες ή Αθηναίες ερωμένες, ώσπου στο τέλος σηκώθηκε αυτή και έφυγε, και πήγε στου αδελφού της. Ο Αλκιβιάδης δεν έδωσε σημασία, αλλά συνέχιζε την ίδια ζωή. Και εκείνη κατέθεσε αίτηση διαζυγίου. Το διαζύγιο των γυναικών ήταν κάτι σπάνιο και το έβλεπαν με κακό μάτι, αλλά υπήρχε. Την ημέρα όμως της εκδίκασης, όπως διηγείται ο Πλούταρχος, ο Αλκιβιάδης «παρουσιάστηκε ξαφνικά, τη σήκωσε στα χέρια κι έφυγε περνώντας μέσα από την αγορά, καθώς την πήγαινε στο σπίτι του. Κανένας δεν τόλμησε να εναντιωθεί ή να του πάρει από τα χέρια τη γυναίκα». Αν και κατά τον Πλούταρχο δεν ήταν τελείως παράνομο, ήταν όμως μία ακόμα θρασύτητα του ωραίου Αλκιβιάδη.


Κι άλλες γυναίκες πέρασαν από τη ζωή του: μετά την κατάληψη της Μήλου από τους Αθηναίους, το 416, οι άνδρες του νησιού θανατώθηκαν όλοι και οι γυναίκες σύρθηκαν στη σκλαβιά: ο Αλκιβιάδης πήρε μία από αυτές για σύντροφο και ανέθρεψε το παιδί που απέκτησε μαζί της.


Εξόριστος στη Σπάρτη, ο Αλκιβιάδης οφείλει τα πάντα στους καινούργιους του φίλους. Τι κάνει τότε; Σύμφωνα με τα κείμενα, επωφελείται από την απουσία του βασιλιά της Σπάρτης σε εκστρατεία, για να γοητεύσει τη γυναίκα του και ν’ αποκτήσει μαζί της ένα παιδί (κι άλλο ένα!). Ακόμα και η βασίλισσα, όπως λένε, από το πάθος της, όταν δεν την άκουγε κανείς, ονόμαζε αυτό το παιδί Αλκιβιάδη!


Ο Πλούταρχος τον παρουσιάζει μερικές φορές σκληρό και θρασύτατο. Όπως με τον Άνυτο. Ο Άνυτος θα γίνει αργότερα ο κατήγορος του Σωκράτη. Τότε όμως σύχναζε σε αυτόν τον κύκλο και ήταν πολύ ερωτευμένος με τον Αλκιβιάδη. Μια μέρα έκανε ένα δείπνο και κάλεσε τον αγαπημένο του. Ο Αλκιβιάδης αρνήθηκε, μέθυσε στο σπίτι του και ύστερα εμφανίστηκε στο σπίτι του Άνυτου με μια παρέα διασκεδάζοντας. Διέταξε τότε τους δούλους του να πάρουν τα μισά χρυσά και αργυρά σκεύη που υπήρχαν εκεί. Οι καλεσμένοι έφριξαν, αλλά ο ερωτευμένος Άνυτος δεν παραπονέθηκε, αντίθετα παρατήρησε: «Μου φέρθηκε ευγενικά και διαλλακτικά, γιατί παρ’ όλο που μπορούσε να τα πάρει όλα, μου άφησε ωστόσο τα μισά».


Ο Ξενοφών στα Απομνημονεύματα του απονέμει έπαθλον για τρία ελαττώματα ιδιαίτερα ειδεχθή κατά την ελληνική ηθική: του έλειπε, περισσότερο από κάθε άλλον, η αυτοσυγκράτηση, ακρατέστατος, έφτανε στις υπερβολές ή στις προσβολές, υβριστότατος, όπως και στη βία, βιαιότατος.


Ο Αλκιβιάδης είχε απεριόριστες στρατηγικές ικανότητες και συνέδεσε το όνομά του με μεγάλες στρατιωτικές νίκες της Αθήνας, ανάμεσά τους και η κατάληψη της Μήλου, στην οποία οι Αθηναίοι φέρθηκαν με πρωτοφανή σκληρότητα. Για την απόφαση αυτή μπορεί ο ίδιος να μην ήταν αποκλειστικά υπεύθυνος, αλλά σίγουρα είχε μεγάλο μερίδιο ευθύνης.
Οι
 υπέρμετρες φιλοδοξίες του τον οδήγησαν να παρασύρει τους Αθηναίους σε μια ριψοκίνδυνη εκστρατεία στη Σικελία. Οι Αθηναίοι έκαναν το πρώτο λάθος να τον ακούσουν και στη συνέχεια έκαναν δεύτερο και μεγαλύτερο λάθος να τον ανακαλέσουν για να δικαστεί. 

Τι είχε συμβεί; Μια περίεργη και αδιευκρίνιστη μέχρι σήμερα υπόθεση: Η κοπή των κεφαλών των Ερμών. Η ιστορία είναι περίπλοκη, τα στοιχεία εναντίον του Αλκιβιάδη δεν αρκούσαν για να τον καταδικάσουν, με αφορμή όμως αυτή την υπόθεση, βγήκε στην επικαιρότητα μια παλαιότερη ιστορία με πρωταγωνιστή τον Αλκιβιάδη, που είχε να κάνει με παρωδία των Ελευσίνιων μυστηρίων, και εδώ τα στοιχεία ήταν όντως ατράνταχτα εναντίον του.

Και τότε ο Αλκιβιάδης διαπράττει το μεγαλύτερο ατόπημα που διέπραξε ποτέ δημόσιος άνδρας στην παγκόσμια ιστορία. Καταφεύγει στη μεγάλη αντίπαλο της Αθήνας, τη Σπάρτη, και μάλιστα δίνει στους Σπαρτιάτες πολύ σημαντικές συμβουλές που είχαν τελικά ως αποτέλεσμα τη συντριβή του αθηναϊκού στόλου στη Σικελία και την αιχμαλωσία και το θάνατο χιλιάδων Αθηναίων αιχμαλώτων – οπλιτών από κακουχίες στα ορυχεία της Σικελίας.


Όμως και στη Σπάρτη ο Αλκιβιάδης δε θα μακροημερεύσει. Μόλις συνειδητοποίησε πως κινδυνεύει η ζωή του βρέθηκε στην Περσία, στην αυλή του πανίσχυρου σατράπη, Τισαφέρνη, ενώ το 407 επανέρχεται θριαμβευτικά στην Αθήνα με το αξίωμα του στρατηγού, για να εξοριστεί και πάλι λίγο αργότερα και να ζήσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη Θράκη, κοντά στον Ελλήσποντο.
Εκεί βρέθηκε, από σύμπτωση, 
μπροστά στην τελική ναυμαχία που έκρινε, υπέρ των Σπαρτιατών, το τέλος του πελοποννησιακού πολέμου. Ο Αλκιβιάδης έκανε μια προσπάθεια να φανεί χρήσιμος στην πατρίδα του,έστω και την τελευταία στιγμή. Παρουσιάστηκε αυθόρμητα μπροστά στους Αθηναίους στρατηγούς και προσπάθησε να τους κάνει να αντιληφθούν τα στρατηγικά τους λάθη. 

Ο αθηναϊκός στόλος είχε αράξει σε κακό σημείο, σε μια απλή παραλία, χωρίς πόλη κοντά του και συνεπώς μακριά από ανεφοδιασμό. Οι στρατηγοί επίσης άφηναν τα πληρώματα των καραβιών να βγαίνουν στη στεριά και να διασκορπίζονται, την ώρα που ο Σπαρτιάτης Λύσσανδρος βρισκόταν με τα καράβια του στην ανοιχτή θάλασσα και περίμενε την κατάλληλη στιγμή να επιτεθεί.
Οι Αθηναίοι στρατηγοί, Τυδεύς και Μένανδρος, δεν του έδωσαν σημασία και του είπαν να φύγει. Το αποτέλεσμα ήταν να επιβεβαιωθούν οι φόβοι του Αλκιβιάδη. Ο αθηναϊκός στόλος συνετρίβη και στην Αθήνα εγκατάσταθηκαν οι Τριάκοντα Τύραννοι.


Το τελευταίο επεισόδιο του εμφύλιου αυτού πολέμου έχει να κάνει με την τύχη των τριών χιλιάδων Αθηναίων αιχμαλώτων. Οι Σπαρτιάτες αποφάσισαν να θανατωθούν όλοι τους! Αυτή η σκληρότητα έχει την αιτία της στο γεγονός πως προηγουμένως οι Αθηναίοι είχαν αποφασίσει με ψήφισμα, στην περίπτωση που νικούσαν, να κόψουν το δεξί χέρι των αιχμαλώτων. Μάλιστα ο Αδείμαντος, ο μόνος Αθηναίος στρατηγός που ψήφισε εναντίον της απόφασης, παύθηκε και αργότερα κατηγορήθηκε για προδοσία από τον Κόνωνα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου