Οχι

Σκέφτομαι τους «αγανακτισμένους» Ισπανούς, που μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα μετέτρεψαν μια «παραξενιά» λίγων εκατοντάδων νεαρών σε κίνημα που κάνει τους άλλους ν’ ανησυχούν. Αναρωτιέμαι τι ήταν αυτό που τους έκανε να εγκαταλείψουν τη συνήθη απροθυμία των Ισπανών να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις. Τι ήταν αυτό που έκανε τη διαφορά; Ένα ευρηματικό σύνθημα, κάποια υπόγεια αλλά υποδειγματική οργάνωση που αιφνιδίασε τους πάντες; Ή μήπως ήταν αυτό που λέμε «η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι»; Και ποια ήταν η σταγόνα;

Οι νέοι Ισπανοί φαίνονταν σχεδόν μοιρολατρικά εξοικειωμένοι με την υψηλή ανεργία εδώ και χρόνια. Τα συνδικάτα τούς παραδόθηκαν σχεδόν αμαχητί - με μια μόνο μέρα απεργίας- στα αλλεπάλληλα μέτρα λιτότητας της κυβέρνησης Θαπατέρο. Και ναι μεν το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα θα πληρώσει ακριβά την πολιτική του, αλλά οι χιλιάδες «Αγανακτισμένοι» της Πουέρτα δελ Σολ φαίνεται να θέλουν κάτι πολύ περισσότερο. Θέλουν ενδεχομένως πολλά, αλλά αυτό που τους ενώνει είναι το σύνθημα «Αληθινή Δημοκρατία τώρα».

Βαριά κουβέντα. Ιδιαίτερα όταν υποτίθεται ότι έχουν μπροστά τους, σήμερα κιόλας, την ευκαιρία άσκησης δημοκρατίας στις περιφερειακές εκλογές. Αλλά η αγανάκτησή τους υποδηλώνει μια βαθύτερη βιωματική αλλά και ιδεολογική διεργασία που παραπέμπει στην ιδέα ότι δημοκρατία χωρίς δουλειά, κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη είναι πουκάμισο αδειανό.

ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ να ερμηνεύσω του Ισπανούς, και μάλιστα εξ αποστάσεως. Αναρωτιέμαι, όμως, αν θα μπορούσαμε κι εμείς εδώ να νιώσουμε κάποια στιγμή μιαν ευχάριστη έκπληξη, να νιώσουν και οι «άλλοι» έναν δυσάρεστο αιφνιδιασμό, να στριμωχτούν, να σφιχτούν, να δυσκολευτούν, να το ξανασκεφτούν. Προσπαθώ να φανταστώ ένα κίνητρο, ένα σύνθημα, μια μορφή, ούτε μαξιμαλιστική ούτε μινιμαλιστική, ούτε φαντεζί ούτε προβλέψιμη, που θα μπορούσε να βγάλει τους ανθρώπους από τη φυλακή του φόβου, να τους δώσει την ευκαιρία να εκτονώσουν τη συσσωρευμένη τους οργή όχι στον εαυτό τους, στα παιδιά τους, στους συναδέλφους τους, στους γείτονές τους, στους μελαψούς περαστικούς, στους επίμονους επαίτες, στους πιεστικούς μετανάστες που περιμένουν στα φανάρια να καθαρίσουν τα τζάμια των αυτοκινήτων, αλλά στους πραγματικούς εμπνευστές της κόλασης που γίνεται καθημερινότητα.

ΚΑΙ ΕΙΜΑΣΤΕ τόσοι πολλοί αυτοί που συσσωρεύουμε σιωπηρά ή εκτονώνουμε αδύναμα τον θυμό μας. Οφείλουμε στην κυβέρνηση, στην τρόικα, στους αλαζόνες ευρωκράτες, στους κυνικούς πιστωτές, στους προκλητικούς ηγέτες της Ε.Ε. ότι μας έχουν συγκροτήσει σε έναν τεράστιο εχθρικό στρατό, βαριά προσβεβλημένο, πλην άοπλο ή ανεπαρκώς εξοπλισμένο. Με εξαίρεση μιαν ελάχιστη ελίτ - τους τραπεζίτες, τους τροφίμους των κρατικών προμηθειών, την κρατική και κομματική νομενκλατούρα που εκτελεί με αυταπάρνηση τις εντολές της τρόικας- δεν υπάρχει κοινωνικό στρώμα που να μην υφίσταται επιπτώσεις της κοινωνικής καταστροφής.

Κι αυτά τα στρώματα συσπειρώνονται ήδη σε έναν πόλο αντίδρασης, απόρριψης της καταστροφικής «σωτηρίας» που μετατρέπει τη χώρα σε υποθηκευμένο οικόπεδο και τους ανθρώπους της ανδράποδα των πιστωτών -στην τελευταία έρευνα της Public Issue αποτυπώνεται η πιο καθαρή και κατηγορηματική απόρριψη του Μνημονίου, της κυβέρνησης, της τρόικας, του ΔΝΤ, αλλά και η πιο ευρεία υποστήριξη μιας εναλλακτικής λύσης (70% υπέρ της μερικής ή και ολικής αθέτησης πληρωμών).

ΠΛΗΝ ΟΜΩΣ αυτή η τεράστια πλειοψηφία δεν έχει καταφέρει να βγει από το σπίτι, να σηκωθεί από τον καναπέ, να κάνει την πλατεία Συντάγματος Ταχρίρ ή Πουέρτα δελ Σολ, να βρει οποιονδήποτε τρόπο, τον απλούστερο, τον πιο εύκολο, τον πιο κατανοητό για να κάνει τους πάνω ν’ ανησυχήσουν πραγματικά, να σταματήσουν την υπερπαραγωγή μνημονίων που ακρωτηριάζουν βασανιστικά τον κοινωνικό ιστό.

Αντιλαμβάνομαι τη δυσκολία. Οι φωνές που εκπέμπονται από αριστερά είναι πολλές και συγκεχυμένες. Οι προτάσεις προβάλλονται ως αλληλοαποκλειόμενες, τα προγραμματικά πλαίσια ασύμβατα και, μεταξύ άλλων, «αυτοί οι αριστεροί δεν μιλιούνται μεταξύ τους». Ένα τμήμα τους απαξιοί και να αποκαλείται αριστερό, θέλει να 'ναι «κάτι παραπάνω από αυτό».

ΕΝΤΑΞΕΙ, ας κρατήσει καθείς την προγραμματική του ακεραιότητα. Αλλά μπορεί να συμβάλει σε κάτι απλούστατο; Μπορεί να υποστηρίξει μια μαζική διαμαρτυρία, μια μαζική έκφραση δυσφορίας και αγανάκτησης, ένα λιτό «Όχι», διατυπωμένο, γραμμένο, φωναγμένο, αναρτημένο, κινηματογραφημένο, τραγουδισμένο, ζωγραφισμένο, κολλημένο εκατομμύρια φορές, από εκατομμύρια ανθρώπους, την ίδια ώρα και στιγμή, σε μία ή σε δεκάδες πλατείες;

Μπορεί να γίνει αυτό το ελάχιστο «Όχι», το μόνο για το οποίο είμαστε όλοι βέβαιοι μέχρι να συμφωνήσουμε στο κατάλληλο «Ναι», απόφαση χιλιάδων φορέων, σωματείων, κινήσεων, δικτύων, λεσχών, συλλόγων;

Μπορεί να γίνει αυτή η δισύλλαβη λέξη επίκεντρο της πιο καθολικής, απροσδόκητης,  καθηλωτικής διαμαρτυρίας των τελευταίων χρόνων που θα κάνει τους άλλους ν’ ανησυχήσουν πραγματικά;

Κι αν θέλουμε κάτι άλλο, ας είναι και δωδεκασύλλαβη η λέξη, δεν θα τα χαλάσουμε εκεί.

Από την Αυγή