Ο άνθρωπος -λέει ο Shalamov- γίνεται κτήνος μετά από τρεις εβδομάδες σε συνθήκες σκληρής χειρονακτικής εργασίας, πείνας και ξυλοδαρμών. (Σκέψου λοιπόν και να ζεις αυτά που ζούμε, ενάμισι χρόνο τώρα και να την ψιλοέχεις την προδιάθεση...)
Κατάλαβε ότι η φιλία κι η συντροφικότητα, ποτέ δεν γεννιούνται σε δύσκολες, σε πραγματικά δύσκολες – με τίμημα τη ζωή – συνθήκες. Η φιλία γεννιέται σε συνθήκες δύσκολες, αλλά ανεκτές. (Έτσι εξηγείται η ραγδαία επιδείνωση του φαινομένου των αντιπαθητικών άφιλων...)
Κατάλαβε ότι ο άνθρωπος περισσότερο απ’ όλα συντηρεί το αίσθημα της οργής. ( Μόνο θυμωμένοι παντού. Οργισμένοι και φοβισμένοι μαζί.)
Είδε ότι η μοναδική ομάδα ανθρώπων, η οποία διατηρούσε ακόμη κάποια ανθρώπινα χαρακτηριστικά στην πείνα και στους προπηλακισμούς, ήταν οι θρησκευόμενοι, τα μέλη διαφόρων σεκτών, σχεδόν όλοι, και το μεγαλύτερο μέρος των ιερέων. (Θέμα συνεχούς εξάσκησης.)
Διαπίστωσε ότι οι πρώτοι που ''έσπαγαν'' από τις κακουχίες ήταν οι στρατιωτικοί και τα στελέχη του κόμματος. (Οι βλαβερές συνέπειες των πλαστών προσωπείων.)
Ότι ο λαός διακρίνει τους προϊστάμενους από τη δύναμη του χτυπήματός τους, από το πάθος τους να ξυλοκοπούν. (Το ίδιο σύνδρομο με αυτούς τους ...μη προικισμένους, τέλος πάντων, που επιδεικνύουν αηδιαστικά, το ακριβό τους αυτοκίνητο.)
Κατάλαβε ότι μπορεί να ζεις οργισμένος. Κατάλαβε ότι μπορείς να ζεις απαθής.
Κατάλαβε γιατί ο άνθρωπος δε ζει με ελπίδες – δεν υπάρχουν ελπίδες όταν είσαι κρατούμενος – εκεί δεν παίζουν ρόλο οι ελπίδες, αλλά το ένστικτο, η αυτοσυντήρηση – ίδια αρχή με την οποία ζουν το δέντρο, ο βράχος, το ζώο.
Ήταν υπερήφανος που αποφάσισαν από την αρχή, από το 1937 ότι ποτέ δεν θα γίνει επικεφαλής συνεργείου, αν πρέπει να οδηγήσει στο θάνατο έναν άλλον άνθρωπο – αν πρέπει να υπηρετήσει την διεύθυνση, καταπιέζοντας άλλους ανθρώπους – κρατούμενους όπως αυτός.
Είδε ότι οι γυναίκες είναι πολύ πιο αξιοπρεπείς και έτοιμες για θυσίες από τους άντρες. (Παλιό και εξακριβωμένο.)
Ένιωσε ότι το πάθος της εξουσίας για την ατιμώρητη δολοφονία είναι μεγάλο – από υψηλούς αξιωματούχους μέχρι τους απλούς στρατιώτες – με το τουφέκι. (Δεν αλλάζει αυτό.)
Έμαθε ότι τον κόσμο πρέπει να τον χωρίζεις όχι σε καλούς και κακούς ανθρώπους, αλλά σε δειλούς και μη δειλούς. Το 95% των δειλών με την παραμικρή απειλή είναι ικανοί να διαπράξουν κάθε είδους προστυχιές, προστυχιές που οδηγούν άλλους ανθρώπους στο θάνατο. (Μεγάλος ο κατάλογος της ντροπής. Το ζούμε, τους ξέρουμε, πολλοί απ' αυτούς μας ''κυβερνούν'', είναι οι ''διαμορφωτές'' της κοινής γνώμης, αυτοί που μας λένε τις ''ειδήσεις'' -τους- αυτοί που μας δίδαξαν το life style, οι νεόπλουτοι με λαμογιές, οι παλιοί καθοδηγητές μας.)
Πείστηκε ότι το στρατόπεδο, είναι ένα αρνητικό σχολείο, είναι αδύνατον να περάσεις έστω και μια ώρα εκεί, δίχως να διαφθαρείς. Ποτέ σε κανέναν, τίποτα θετικό το στρατόπεδο δεν έδωσε και δεν μπορούσε να δώσει. Σε όλους, κρατούμενους και ελεύθερους στο στρατόπεδο επέδρασε ως παράγων διαφθοράς. (Φαντάσου εδώ, που εκτός από ένα απέραντο στρατόπεδο πιά, είναι κι ένα απέραντο φρενοκομείο.)
Είδε ότι στο στρατόπεδο δεν υπάρχουν εγκληματίες, ότι εκεί βρίσκονται άνθρωποι, οι οποίοι ήταν δίπλα σου (και θα είναι και αύριο), οι οποίοι βρέθηκαν έξω από τη γραμμή και όχι εκείνοι που παραβίασαν τη νομιμότητα.
Κατάλαβε τι θα πει εξουσία και τι θα πει άνθρωπος που κρατάει όπλο στα χέρια του.
Για να καταλήξει ότι το να βρεθείς από τη θέση του κρατούμενου στη θέση του ελεύθερου είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, δίχως μακροχρόνια απόσβεση.
(Μας νοιάζει άραγε αυτή η απόσβεση; Μας αξίζει η θέση του ελεύθερου;
Τι θ απογίνουμε χωρίς Στρατόπεδο;)
Της Σεμίνας Διγενή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου