Καρλ Μαρξ, Το κεφάλαιο - ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΡΓΩΝ

Επομένως ο μηχανισμός της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής φροντίζει να μη συνοδεύεται η απόλυτη αύξηση του κεφαλαίου από αντίστοιχη αύξηση της γενικής ζήτησης εργασίας. Και αυτό ο απολογητής το ονομάζει αντιστάθμισμα για τη δυστυχία, τα βάσανα και τον πιθανό αφανισμό των εκτοπισμένων εργατών στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, που τους πετάει στις γραμμές του βιομηχανικού εφεδρικού στρατού! 
Η ζήτηση εργασίας δεν είναι ταυτόσημη με την αύξηση του κεφαλαίου, η προσφορά εργασίας δεν είναι ταυτόσημη με την αύξηση της εργατικής τάξης, έτσι που να αλληλοεπηρεάζονται εδώ δυο ανεξάρτητες η μία από την άλλη δυνάμεις. Les dés sont pipes [τα ζάρια είναι πειραγμένα]. 
Το κεφάλαιο ενεργεί ταυτόχρονα και προς τις δύο κατευθύνσεις 
Αν συσσώρευσή του αυξάνει από τη μια μεριά τη ζήτηση εργασίας, από την άλλη αυξάνει την προσφορά εργατών με την «ελευθέρωσή» τους, ενώ ταυτόχρονα η πίεση των ανέργων εξαναγκάζει τους εργαζόμενους να κινητοποιούν περισσότερη εργασία, δηλαδή ώς ένα βαθμό κάνει την προσφορά εργασίας ανεξάρτητη από την προσφορά εργατών. 
Η κίνηση του νόμου ζήτησης και προσφοράς της εργασίας πάνω σ’ αυτή τη βάση ολοκληρώνει τη δεσποτεία του κεφαλαίου. 
Γι’ αυτό, μόλις οι εργάτες ανακαλύψουν το μυστικό του πώς συμβαίνει ώστε, όσο περισσότερο εργάζονται, όσο περισσότερο ξένο πλούτο παράγουν και όσο περισσότερο αυξάνει η παραγωγική δύναμη της εργασίας τους, τόσο πιο επισφαλής να γίνεται γι’ αυτούς ακόμα και η λειτουργία τους σαν μέσο αξιοποίησης του κεφαλαίου· μόλις ανακαλύψουν πως ο βαθμός εντατικότητας του συναγωνισμού μεταξύ τους εξαρτάται ολότελα από την πίεση του σχετικού υπερπληθυσμού· επομένως, μόλις επιχειρήσουν με τα εργατικά σωματεία κ.λπ. να οργανώσουν μια σχεδιασμένη συνεργασία εργαζομένων και ανέργων για να σπάσουν ή να εξασθενίσουν τις καταστρεπτικές για την τάξη τους συνέπειες αυτού του φυσικού νόμου της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής – βάζουν τις φωνές το κεφάλαιο και ο συκοφάντης οικονομολόγος του για καταπάτηση του «αιώνιου» και σαν να λέμε «ιερού» νόμου της ζήτησης και της προσφοράς. 

Γιατί κάθε αλληλεγγύη ανάμεσα στους εργαζόμενους και τους άνεργους διαταράζει το «καθαρό» παιχνίδι αυτού του νόμου. Ενώ από την άλλη, λ.χ. στις αποικίες, μόλις δυσμενείς συνθήκες αρχίζουν και παρεμποδίζουν τη δημιουργία του βιομηχανικού εφεδρικού στρατού και μαζί του την απόλυτη εξάρτηση της εργατικής τάξης από την τάξη των κεφαλαιοκρατών, εξεγείρεται το κεφάλαιο μαζί με τον ξεφτισμένο Σάντσο Πάντσα του ενάντια στον «ιερό» νόμο της ζήτησης και προσφοράς, και προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με βίαια μέσα.

Καρλ Μαρξ, Το κεφάλαιο