ο Έλληνας τον Έλληνα
Στο διάβολο τον στέλνει,
Για να τον περιποιηθεί…
Ιδού το μίσος εις τη νιοστή!
Στη ‘Γένεση’ ο Σατανάς πρωτοπαρουσιάζεται ως όφις, που τάχα αποπλάνησε την Εύα για να φάει από τον απαγορευμένο καρπό. Η ιστορία είναι γνωστή και περιλαμβάνεται στο Γ' κεφάλαιο της Γένεσης, στα εδάφια 1 έως 19. Στα εδάφια αυτά στηρίζεται το βασικό δόγμα του Χριστιανισμού για το ρόλο του Χριστού ως λυτρωτή από τη δήθεν κατάρα του Θεού στο ανθρώπινο γένος λόγω του προπατορικού αμαρτήματος. Κι ενώ ο ίδιος ο Θεός φέρεται να καταριέται τον Αδάμ και την Εύα, στη συνέχεια στέλνει το μονογενή του Υιό για να εξαγοράσει τους ανθρώπους από την κατάρα, δηλαδή από τα δεσμά του Σατανά, ο οποίος είχε αναλάβει τη βρώμικη αποστολή κατ’ εντολή του Θεού! Γι’ αυτό και η Ορθοδοξία συμπεριλαμβάνει τόσους εξορκισμούς κατά το βάπτισμα!
Την επόμενη φορά που συναντάμε το Σατανά στην Παλαιά Διαθήκη, είναι στο πρώτο βιβλίο των Χρονικών, κεφάλαιο 21 και εδάφια 1, 7 και 8. «Αλλ' ο Σατανάς ηγέρθη κατά του Ισραήλ, και παρεκίνησε τον Δαβίδ να απαριθμήση τον Ισραήλ. (…) Και εφάνη κακόν εις τους οφθαλμούς του Θεού το πράγμα τούτο· όθεν επάταξε τον Ισραήλ. Τότε είπεν ο Δαβίδ προς τον Θεόν, Ημάρτησα σφόδρα, πράξας το πράγμα τούτο·(…)»
Εδώ φαίνεται ότι έχουμε να κάνουμε με κάποια εντολή των προφητών προς τους βασιλείς του Ισραήλ να μην απαριθμούν το στρατό. Ο λόγος ίσως να ήταν για να μην υπονομευθεί η πίστη τους στη νίκη επειδή οι Ισραηλίτες ήταν ολιγάριθμοι σε σχέση με τους γύρω λαούς τους οποίους πολεμούσαν. Με άλλα λόγια, η λέξη ‘Σατανάς’ εδώ μπορεί να υπονοεί απλή περιέργεια, που όμως θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την έκβαση της μάχης.
Μια άλλη περίπτωση που εμφανίζεται το όνομα του ‘Σατανά’ στη Βίβλο είναι στο βιβλίο του Ιώβ, Α' κεφάλαιο, εδάφια 6-12. «Και κάποια ημέρα, οι γιοι του Θεού ήρθαν να παρασταθούν μπροστά στον Κύριο, κι ανάμεσα σ' αυτούς ήρθε και ο σατανάς. Και ο Κύριος είπε στον σατανά: Από πού έρχεσαι; Και ο σατανάς απάντησε στον Κύριο, και είπε: Αφού διάβηκα ολόγυρα τη γη, και περπάτησα μέσα σ' αυτή, νάμαι.
Και ο Κύριος είπε στον σατανά: Έβαλες τον νου σου επάνω στον δούλο μου τον Ιώβ, ότι δεν υπάρχει όμοιός του στη γη, άνθρωπος άμεμπτος και ευθύς, ο οποίος φοβάται τον Θεό, και απέχει από κακό; Και ο σατανάς απάντησε στον Κύριο, και είπε: Μήπως ο Ιώβ δωρεάν φοβάται τον Θεό; Δεν τον περιέφραξες από παντού, και το σπίτι του, και όλα όσα έχει; Τα έργα των χεριών του ευλόγησες, και τα κτήνη του πλήθυναν επάνω στη γη· όμως, άπλωσε τώρα το χέρι σου, και άγγιξε όλα όσα έχει, για να δεις αν δεν σε βλασφημήσει κατά πρόσωπο. Και ο Κύριος είπε στον σατανά: Δες, στο χέρι σου όλα όσα έχει· μόνον επάνω σ' αυτόν μη βάλεις το χέρι σου. Και ο σατανάς βγήκε μπροστά από τον Κύριο.»
Εδώ έχουμε το ‘Σατανά’ σε ρόλο ενός από τους υιούς του Θεού που παίρνει άδεια από το Θεό για να εκπληρώσει συγκεκριμένη αποστολή. Δηλαδή δεν είναι ο εκπεσών ‘Εωσφόρος’ αλλά ένας από τους ευυπόληπτους υιούς του Θεού με συγκεκριμένη αποστολή να δοκιμάζει τους ανθρώπους, πάντα κατόπιν αδείας. Τα παθήματα του Ιώβ είναι γνωστά σε όσους έχουν στοιχειώδεις γνώσεις της Βίβλου, όπως είναι γνωστή και η παροιμιώδης (‘ιώβειος’) υπομονή και η καρτερική αντιμετώπισή τους. Εκείνο όμως που ίσως δεν είναι γνωστό στους πολλούς είναι μια άλλη εξήγηση, ασφαλώς πιο πειστική, για τα παθήματα του Ιώβ που δίδεται στο Γ' κεφάλαιο του ίδιου βιβλίου του Ιώβ, και στο εδάφιο 25: «Επειδή, εκείνο που φοβόμουν, μου συνέβηκε, κι εκείνο που τρόμαζα ήρθε επάνω μου.»
Να λοιπόν ποιος ήταν ο ‘σατανάς’ στην περίπτωση αυτή του Ιώβ: ο φόβος! Ο φόβος είναι ένα αρνητικό συναίσθημα που ελκύει, μορφοποιεί και υλοποιεί εκείνο που φοβάται κανείς. Όπως η πίστη είναι ένα θετικό συναίσθημα που τείνει να υλοποιήσει το αντικείμενο της πίστης, έτσι και ο φόβος τείνει να υλοποιήσει το αντικείμενο του φόβου. Αυτό επιβεβαιώνεται στην Καινή Διαθήκη από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, ο οποίος γράφει ότι «ο φόβος έχει κόλαση.» (Α' Ιωάννου 4:18)
Προχωρώντας στο οδοιπορικό μας στη Βίβλο, βρίσκουμε αναφορά στο Σατανά, αυτή τη φορά με το όνομα Εωσφόρος στον προφήτη Ησαΐα.: «Πώς έπεσες από τον ουρανό, Εωσφόρε, γιε της αυγής! Συντρίφτηκες καταγής, εσύ που καταπατούσες τα έθνη! Εσύ έλεγες στην καρδιά σου: "Θα ανέβω στον ουρανό, θα υψώσω τον θρόνο μου πιο πάνω από τα αστέρια τού Θεού· και θα καθίσω επάνω στο βουνό της σύναξης, προς τα μέρη τού βορρά· θα ανέβω επάνω στα ύψη των σύννεφων· θα είμαι όμοιος με τον Ύψιστο". Όμως, θα κατέβεις στον Άδη, στα βάθη του λάκκου. Αυτοί που σε βλέπουν, θα ατενίσουν σε σένα, θα σε παρατηρούν, λέγοντας: "Αυτός είναι ο άνθρωπος, που έκανε τη γη να τρέμει, που έσειε τα βασίλεια;"» (Ησαΐας 14: 12-16)
Τα εδάφια αυτά είναι από την όραση του Ησαΐα κατά της Βαβυλώνας. Το όνομα ‘Εωσφόρος’ αναφέρεται μάλλον στο βασιλιά Ναβουχοδονόσορα, κι όχι σε κάποιον Αρχάγγελο που στη συνέχεια εξέπεσε του Παραδείσου, όπως το θέλει η χριστιανική παράδοση. Η τελευταία πρόταση, «αυτός είναι ο άνθρωπος…», δεν αφήνει καμία αμφιβολία περί αυτού.
Συνεχίζοντας βρίσκομε πάλι το διάβολο σε ρόλο αντιστεκόμενου: «Και μου έδειξε τον Ιησού, τον μεγάλο ιερέα, να στέκεται μπροστά στον άγγελο του Κυρίου, και ο διάβολος στεκόταν από τα δεξιά του για να του αντισταθεί. Και ο Κύριος είπε στον διάβολο: Διάβολε, θα σε επιτιμήσει ο Κύριος· ναι, θα σε επιτιμήσει ο Κύριος, ο οποίος διάλεξε την Ιερουσαλήμ·» (Ζαχαρίας 3: 1-2) Εδώ έχουμε το διάβολο σε ρόλο αντιδίκου, εναντιούμενου. Αυτό σημαίνει η λέξη ‘Σατάν’ στα Εβραϊκά, εξ ού και Σατανάς. Όταν ο Πέτρος προσπάθησε να εμποδίσει τον Ιησού από την επερχόμενη σταύρωση, δηλαδή του αντιστάθηκε, τότε ο Ιησούς τον αποκάλεσε ‘σατανά’: «Και εκείνος, αφού στράφηκε, είπε στον Πέτρο: Πήγαινε πίσω μου, σατανά, μου είσαι σκάνδαλο· επειδή, δεν φρονείς τα πράγματα του Θεού, αλλά εκείνα των ανθρώπων.» (Κατά Ματθαίον 16:23)
Στην Καινή Διαθήκη ο διάβολος πρωτοεμφανίζεται στην Έρημο για να «δοκιμάσει» τον Ιησού. Αυτή τη φορά ήταν ο πειράζων. Και πάλι η Γραφή μας λέει ότι πήρε άδεια από το Θεό για να το κάνει. «Τότε ο Ιησούς οδηγήθηκε από το Πνεύμα στην έρημο για να πειραχθεί από τον Διάβολο.» (Κατά Ματθαίον 4:1) Για λόγους συντομίας, δε θα επεκταθώ στην ανάλυση των πειρασμών που τέθηκαν στον Ιησού, οι οποίοι ήταν καθαρά πειρασμοί της σάρκας με τις επιθυμίες της.
Εκτενέστερη ανάλυση υπάρχει στο βιβλίο μου με τον τίτλο: «Απομυθοποίηση του Διαβόλου». Επιβεβαίωση του ότι ο πειρασμός προέρχεται από τη σάρκα του ανθρώπου κι όχι από κάποιο μεταφυσικό ον δίνεται κι από ένα άλλο εδάφιο της Καινής Διαθήκης: «Γρηγορείτε και προσεύχεστε, για να μη μπείτε σε πειρασμό· το μεν πνεύμα είναι πρόθυμο, η σάρκα όμως είναι αδύναμη.» (Κατά Ματθαίον 26:41)
Σε άλλο εδάφιο της Καινής Διαθήκης, ο Ιησούς αποκάλεσε τον Ιούδα τον Ισκαριώτη «Διάβολο», δηλαδή διαβολέα, συκοφάντη. «Ο Ιησούς αποκρίθηκε σ' αυτούς: Εγώ δεν διάλεξα εσάς τους δώδεκα; Και (όμως) ένας από σας είναι διάβολος.» (Κατά Ιωάννη 6: 70)
Αυτά ως προς το ‘Διάβολο’ ή ‘Σατανά’ του Εβραϊσμού και του Χριστιανισμού. Περισσότερα μπορεί να βρει κανείς μελετώντας τη Βίβλο χωρίς προκατάληψη και με διάκριση. Και λίγα λόγια τώρα για τις άλλες θρησκείες.
Στο Βουδισμό, ο διάβολος (Mara) είναι ο θεός του πειρασμού, ο αποπλανητής που προσπάθησε ν’ απομακρύνει το Βούδα από το μονοπάτι του διαφωτισμού. Ονομάζεται και ‘καταστροφέας’ και ‘θάνατος’ (της ψυχής). Ο Βουδισμός παραδοσιακά ταυτίζει το διάβολο με τα πάθη και τις πλάνες, δηλαδή με την ίδια τη φύση του κατώτερου εαυτού μας. Τα όπλα του διαβόλου, πάντα κατά το Βουδισμό, είναι ο εγωισμός, η επιθυμία, το μίσος, η λαιμαργία, η τεμπελιά, ο φόβος, η αμφιβολία, η ισχυρογνωμοσύνη, η ανησυχία, η φιλοδοξία, η απληστία, και άλλες κακίες.
Ο Ινδουισμός πιστεύει ότι ο Σατανάς, ναι μεν έχει λάβει προνόμια από το Θεό και τελεί υπό την προστασία του, εν τούτοις όμως είναι κατώτερος από τον άνθρωπο, αφού μόνο ο άνθρωπος μπορεί να τον νικήσει. Ακόμη και ο Vishnu, δηλαδή το δεύτερο πρόσωπο της Ινδουιστικής Τριάδας, προσφέρεται να ενσαρκωθεί ώστε ως άνθρωπος να νικήσει το Σατανά! Να μια αναλογία με το χριστιανικό μύθο! Ο Krishna, η όγδοη ενσάρκωση του Vishnu, που σκότωσε τον Kaliya, το φίδι με τα πολλά κεφάλια, είναι ο σωτήρας των Ινδουιστών και ο πιο δημοφιλής θεός τους. Ο Kaliya είναι ένα μυστικιστικό τέρας που συμβολίζει τα πάθη του ανθρώπου. Οι βασανιστικές συγκρούσεις του Krishna με τον Kaliya, είναι μια αλληγορία των συγκρούσεων μεταξύ του Πνευματικού Εαυτού και του ζωικού ανθρώπου, όπου τελικά υπερισχύει ο πνευματικός άνθρωπος. Ο ‘Σωτήρας’ δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον Πνευματικό Εαυτό.
Στο Ζωροαστρισμό, οι πειρασμοί του Ζαρατούστρα από το ‘διάβολο’ θυμίζουν σε πολλά σημεία τους πειρασμούς του Ιησού στην έρημο. Η δελεαστική προσφορά του Σατανά προς τον Ζαρατούστρα ήταν ίδια μ’ εκείνη που είχε κάνει στον Ιησού: τα βασίλεια του κόσμου τούτου.
Το Ισλάμ διδάσκει ότι ο Σατανάς δεν έχει καμία εξουσία πάνω σ’ εκείνους που υπηρετούν τον Αλλάχ. Προσπαθεί, βεβαίως ν’ αποτρέψει τους απεσταλμένους του Αλλάχ από την αποστολή τους. Όμως ο Αλλάχ χρησιμοποιεί τις προσπάθειες αυτές του Σατανά για να δοκιμάσει τους δικούς του, για να εξαγνιστούν οι καρδιές τους και να δυναμώσει η πίστη τους. Ωστόσο, υπάρχει και εδάφιο στο Κοράνι που κατά κάποιο τρόπο απενοχοποιεί το Σατανά: «Άνθρωπε, ό,τι καλό σου συμβεί προέρχεται από τον Αλλάχ. Κι ό,τι κακό σου συμβεί προέρχεται από σένα τον ίδιο (…).» (4:79)
Τέλος, σύμφωνα με τη μυστική Ιουδαϊκή φιλοσοφία της Καμπάλα, οι δαίμονες είναι οι ανθρώπινες κακίες προσωποποιημένες.
Αν συνθέσουμε όλα όσα παρέθεσα, βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο διάβολος είναι η προσωποποίηση του κακού που υπάρχει στην κατώτερη φύση του ανθρώπου, με επικρατούντα στοιχεία τον εγωισμό, τη ζήλεια και το μίσος.
Επομένως, αυτός που στέλνει το συνάνθρωπό του στο διάβολο, ουσιαστικά του διοχετεύει την κακία – αρνητική ενέργεια – που έχει συσσωρεύσει μέσα του, με στόχο να του προκαλέσει κακό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου