Ακόμη και κάτι μικρό μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη καταστροφή: το διαπιστώσαμε καθώς το πρόβλημα της Ελλάδας απλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Αρχικά η Ευρωζώνη διαπίστωσε ότι τα ελληνικά προβλήματα δεν ήταν δυνατό να περιοριστούν στη μικρή οικονομία αυτής της χώρας. Κατόπιν ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση μολύνθηκε από τον ελληνικό ‘ιό’, καθώς οι τράπεζες, εντός και εκτός Ευρωζώνης, διαπίστωναν ότι κατέχουν μεγάλο αριθμό κρατικών χρεογράφων που μέχρι πρότινος θεωρούσαν απολύτως ασφαλή. Ακόμα και η Ουγγαρία, που συνεργάζεται με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από το 2008 και που «βρίσκεται 18 μήνες μπροστά από την Ελλάδα στην αποκατάσταση των δημοσίων οικονομικών της», σύμφωνα με την αναλύτρια της Goldman Sachs Μαγκνταλένα Πόλαν, διαπιστώνει ότι το κόστος ασφάλισης του δημόσιου χρέους της αυξάνει και ότι το νόμισμα της υποτιμάται, καθώς οι νευρικές αγορές δίνουν βάση στις φημολογίες περί ουγγρικής στάσης πληρωμών.

Το ίδιο ισχύει και για την Αμερική. Οι αμερικανικές τράπεζες είναι τόσο εκτεθειμένες στα προβλήματα της Ελλάδας, της Ισπανίας και των άλλων κρατών που προσπαθούν να περικόψουν τις κρατικές δαπάνες τους ώστε να τις φέρουν σε βιώσιμα επίπεδα, αλλά και τόσο φοβισμένες έναντι του ενδεχόμενου ενός περιστατικού Lehman Brother II, που ο πρόεδρος Ομπάμα σταμάτησε προς στιγμήν να καταγγέλλει τη ΒΡ προκειμένου να κρούσει το καμπανάκι του κινδύνου προς τον Ισπανό πρωθυπουργό Χοσέ Θαπατέρο και να του ζητήσει να κάνει ότι δεν κάνει ο ίδιος στην Αμερική: να περιορίσει το ισπανικό δημόσιο έλλειμμα.

Όλα αυτά πάντως ίσως θορυβήσουν επαρκώς τους σχεδιαστές πολιτικής ανά τον κόσμο ώστε να λάβουν στα σοβαρά υπόψη τους τη συμβουλή του προσωπάρχη του προέδρου Ομπάμα Ραμ Εμανουέλ. Η περίφημη ρήση του Ραμ Εμανουέλ είναι: «Δεν αφήνεις ποτέ μια σοβαρή κρίση να πάει χαμένη».

Αλλά η κρίση θα πάει χαμένη. Γιατί την απειλή για την ενίσχυση της παρούσας οικονομικής ανάκαμψης που προκύπτει από τις ανισορροπίες του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος δεν πρόκειται να την αντιμετωπίσουν, δηλαδή να τη λύσουν, οι ηγέτες των πλουσιότερων οικονομιών του κόσμου που θα συναντηθούν σε λίγες μέρες στο Τορόντο – ανοίγοντας έτσι το δρόμο για δύο νέες κρίσεις. Διότι η Κίνα δεν επιτρέπει την ελεύθερη διακύμανση του νομίσματός της και γιατί η Γερμανία δεν ενισχύει την εσωτερική ζήτηση.

Έτσι, για όσον καιρό η Αμερική εξακολουθεί να στέλνει δισεκατομμύρια δολάρια στην Κίνα για να αγοράζει μπλουζάκια, αθλητικά παπούτσια και (σύντομα ίσως) αυτοκίνητα, οι Κινέζοι θα χρησιμοποιούν αυτά τα δολάρια για να αγοράζουν αμερικανικά ομόλογα, διατηρώντας τα επιτόκια χαμηλά και τροφοδοτώντας φούσκες αξιών στην Αμερική – φούσκες, που όπως όλοι καλά γνωρίζουμε, όταν …τρυπήσουν, σκάνε με αξιοσημείωτη ένταση και επηρεάζουν τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο.

Γνωρίζουμε επίσης ότι για όσο καιρό η Γερμανία συνεχίζει να δανείζει χρήματα στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Ευρώπης προκειμένου να αγοράζουν Μερσεντές και άλλα γερμανικά βιομηχανικά προϊόντα, θα εξουδετερώνει τα κίνητρα των χωρών αυτών για περιορισμό των δημόσιων ελλειμμάτων τους και για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους.

Επομένως κεντρικός όρος είναι η ‘ανισορροπία’, που ενέχει πολλαπλές απειλές για τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας. Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι αυτές οι ‘ανισορροπίες’ ήταν ένα από τα θέματα που περισσότερο συζητήθηκαν στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών των G20 το περασμένο Σαββατοκύριακο στο Μπουσάν της Κορέας. Και ότι θα είναι ένα από τα θέματα που περισσότερο θα συζητηθούν στη συνάντηση κορυφής του Τορόντο.

Διαφαίνεται ότι όλες ίσως οι χώρες σήμερα θέλουν να βγουν από την ύφεση ενισχύοντας τις εξαγωγές τους. Ο Αμερικανός πρόεδρος υποσχέθηκε το διπλασιασμό των αμερικανικών εξαγωγών μέσα στην επόμενη 5ετία. Παρομοίως και η Βρετανία ελπίζει να τονώσει την οικονομία της μέσα από τις εξαγωγές. Οι δοκιμαζόμενες αδύναμες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου υποχρεώνονται να προχωρήσουν σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και κατά συνέπεια τις εξαγωγές τους. Και η γερμανική οικονομία συνεχίζει να υπεραποδίδει σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης, εν μέρει επειδή το πτωτικό ευρώ οδηγεί στην ενίσχυση των εξαγωγών της.

Σε μια περίοδο υψηλής ανεργίας, θεωρείται ότι οι εισαγωγές κλέβουν θέσεις εργασίας από την κάθε χώρα, ιδίως για τους πολιτικούς που νοιάζονται περισσότερο για την επόμενη εκλογική αναμέτρηση παρά για την επόμενη δεκαετία.

Η λύση για τη διόρθωση των παγκόσμιων ανισορροπιών, και μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, και μεταξύ Γερμανίας και του υπόλοιπου της Ευρωζώνης, είναι οι δύο αυτές εξαγωγικές χώρες να ενισχύσουν την εγχώρια ζήτηση. Με τον τρόπο αυτό και η δημιουργία θέσεων εργασίας σε αυτές θα εξαρτάται λιγότερο από τις εξαγωγές και θα επεκταθούν οι αγορές για τα αμερικανικά προϊόντα και τα προϊόντα των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.

Όμως αυτό δεν είναι εύκολο. Η Κίνα θέλει να διατηρήσει ισχυρό τον εξαγωγικό της κλάδο μέσω του οποίου διασφαλίζει τη δημιουργία θέσεων εργασίας για τα εκατομμύρια των Κινέζων που μετακινούνται από τις αγροτικές περιοχές στις πόλεις, γιατί διαφορετικά φοβάται τις κοινωνικές αναταραχές. Η Γερμανία πάλι θα έπρεπε να υιοθετήσει πολιτική που αποτρέπει τις αποταμιεύσεις και ενθαρρύνει την κατανάλωση – πρόκειται για μια πολύ μεγάλη πολιτισμική αλλαγή που καμιά γερμανική κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια δεν κατάφερε να κάνει. Και για αυτό όταν ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Τιμ Γκάιτνερ κάλεσε για ‘ενίσχυση της ανάπτυξης της εσωτερικής κατανάλωσης’ στις πλεονασματικές χώρες, ούτε το Βερολίνο ούτε το Πεκίνο αντέδρασαν θετικά.

Ούτε η Κίνα ούτε η Γερμανία είναι έτοιμες να υιοθετήσουν αυτές τις πολιτικές. Επομένως σύντομα θα έχουμε μια νέα κρίση, με τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης που δεν μπορούν να υποτιμήσουν το νόμισμά τους προκειμένου να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους έναντι της Γερμανίας, να καταλήγουν σε λιτότητα και στην εξουδετέρωση των τάσεων ανάκαμψης στη ζώνη του ευρώ. Η δεύτερη κρίση θα δημιουργηθεί από την ενίσχυση του αμερικανικού προστατευτισμού καθώς ήδη οι Δημοκρατικοί, από τη στιγμή που η Κίνα δεν πείθεται να ανατιμήσει νόμισμα της, ζητούν φραγμούς στις εισαγωγές.

Η κρίση αντιπροσώπευε μια ευκαιρία που χάνεται και στη θέση της θα έχουμε δύο νέες κρίσεις.

sofokleous10.gr