Ας ξεκινήσουμε με τη θρησκευτική σέκτα των Παυλιανιτών ή Παυλικιανών, η οποία αναπτύχθηκε στη Μικρά Ασία τον 7ο αι. μ.Χ.
Ιδρυτής και δημιουργός θεωρείται κάποιος Κωνσταντίνος από από την κωμόπολη Μανάλις της Μ. Ασίας ο οποίος, επηρεαζόμενος από παλαιότερες θεωρίες των Γνωστικών και Μανιχαίων, δίδασκε περί αντιμαχομένων δυνάμεων του αγαθού και κακού. Η διδασκαλία του βρήκε μεγάλη ανταπόκριση και εξαπλώθηκε με ταχείς ρυθμούς στον φτωχό και αμαθή πληθυσμό τις Αρμενίας και της Συρίας. Οι οπαδοί διακατέχονταν από ισχυρό φανατισμό και ήταν πολύ μαχητικοί και φιλοπόλεμοι.
Τις ικανότητές τους αυτές εκτίμησαν δεόντως οι εικονομάχοι Αυτοκράτορες του Βυζαντίου, χρησιμοποιώντας τους ως μέσο πίεσης στην άσκηση εσωτερικής πολιτικής.
Ο Βογομιλισμός ήταν μια ομολογία που αποτέλεσε συνέχεια και μετεξέλιξη του Παυλιανισμού στην περιοχή των Βαλκανίων.
Ιδρύθηκε τον δέκατο αιώνα περίπου, ενώ εξαπλώθηκε στα σλαβικά εδάφη βορείως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και κυρίως στη Βουλγαρία.
Αξιοσημείωτο είναι οι οπαδοί του προωθούσαν μεταρρυθμιστικές απόψεις στην προσφάτως ιδρυθείσα βουλγαρική Εκκλησία, κάτι που τους έκανε γρήγορα «ανεπιθύμητους».
Και οι δυο αυτές «αιρέσεις» μπήκαν σύντομα στο στόχαστρο του επίσημου κράτους, για ουσιαστικά παρόμοιους λόγους, δηλαδή την πολυπόθητη νομή της εξουσίας...
Οι εικονολάτρες αυτοκράτορες, που ανέβηκαν στο θρόνο μετά την αναστήλωση των εικόνων από την Ειρήνη την Αθηναία, δεν έβλεπαν με καλό μάτι τους εικονομάχους Παυλικιανούς.
Αυτό που τους σκανδάλιζε ακόμα περισσότερο ήταν η εμμονή των τελευταίων στην κοινοβιακή, κατά τα ευαγγελικά πρότυπα, οργάνωση των κοινωνιών τους. Τα κοινόβια, που από τη φύση τους διέθεταν μια σημαντική αυτο-οργάνωση και αυτοδιοίκηση, αποτελούσαν απειλή για την εξουσία του αυτοκράτορα.
Οι διωγμοί εναντίον τους ξεκίνησαν σε μαζική κλίμακα στα χρόνια της αυτοκράτειρας Θεοδώρας (βασίλεψε μεταξύ 842-856μ.Χ.), επιτρόπου του θρόνου για λογαριασμό του Μιχαήλ Γ' του Μέθυσου.
Αναλυτικά αναγράφονται, με τον πλέον ψυχρό και αδιάφορο τρόπο, τα «κατορθώματα» της Θεοδώρας στη Χρονογραφία που συντάχθηκε κατόπιν διαταγής του μεταγενέστερου Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου (913-959). Συγκεκριμένα, διαβάζουμε: (δεν γνωρίζω να χρησιμοποιώ πολυτονικό, οπότε συγχωρέστε τη μονοτονική απόδοσή μου)
«... και οίον τρόπαια επιθείναι δι' εφέσεως έχουσα και τους κατά την ανατολήν Παυλικιανούς επειράτο μετάγειν ως βούλειτο προς ευσέβειαν, ή εξαιρείν απ' ανθρώπων ποιείν, ο και πολλών κακών την ημετέραν ενέπλησεν. Η μεν γαρ πέμψασα τίνας των επ' εξουσίας (ο του Αργυρού και ο του Δουκός και ο Σουδάλης, οι αποσταλέντες ελέγοντο), τους μεν ξύλων ανήρτων, τους δε ξίφει παρέδιδουν, τους δε τω της θαλάσσης βυθό. Ωσεί δέκα μυριάδας ο ούτως απολλυμένος ηριθμείτο λαός, και η ύπαρξις αυτών τω βασιλικώ ταμείω ήγετο και εισεκομίζετο.»
Η επίτροπος Θεοδώρα για χάρη της «ευσέβειας» εξόντωσε τους Παυλικιανούς και τους έκανε πολλά κακά. Συγκεκριμένα, άλλοι βρήκαν φρικτό θάνατο από ανασκολοπισμό (παλούκωμα), άλλοι σφάχτηκαν από τα ξίφη του βυζαντινού στρατού, ενώ κάποιοι ρίχτηκαν στο βυθό της θάλασσας! Τελικό αποτέλεσμα: 100.000 νεκροί (κατά τον αυτοκρατορικό ιστορικό), των οποίων οι περιουσίες δημεύτηκαν από το κράτος... Ακόμα και για τα δεδομένα της σκοτεινής εκείνης εποχής, αυτό θεωρείται τεράστια θηριωδία. Δέκα μυριάδες άνθρωποι σφαγμένοι, παλουκωμένοι και πνιγμένοι, με τη δικαιολογία της διατήρησης της «ευσέβειας» στην αυτοκρατορία...
Η ιστορία όμως των Παυλιανιτών δε σταματά εδώ. Οι περίπου 5.000 που γλίτωσαν, με αρχηγό τους τον αξιωματικό Καρβέα, εγκαταστάθηκαν κάπου μεταξύ Σεβαστής και Τραπεζούντας, όπου έχτισαν την πόλη Τεφρική. Για λίγα χρόνια έζησαν ειρηνικά και η πόλη τους αναπτύχθηκε, με την εγκατάσταση πολλών ομόδοξων προσφύγων από όλη τη Μικρά Ασία. Όμως, το 872 π.Χ. η Τεφρική κατελήφθη από τους Βυζαντινούς και ο Χρυσόχειρας, διάδοχος του Καρβέα, θανατώθηκε και το κεφάλι του μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Εκεί, ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α', αφού πρώτα έκανε δέηση στον Θεό (η θρησκεία πάνω απ' όλα...), έμπηξε τρία βέλη στο κεφάλι του Χρυσόχειρα!!
Οι ελάχιστοι επιζήσαντες οπαδοί του Παυλιανισμού κατέφυγαν στη Βουλγαρία, όπου αποτέλεσαν τη μαγιά για τη δημιουργία του προαναφερθέντος Βογομιλισμού. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α' Κομνηνός όμως, δεν τα σήκωνε αυτά και περί το 1110 ξεκίνησε μεγάλο διωγμό κατά των Βογομίλων.
Ο Πατριάρχης Νικόλαος Γ΄ καταδίκασε ως αιρεσιάρχη τον αρχηγό τους Βασίλειο τον Ιατρό, ο οποίος βασανίστηκε απάνθρωπα και τελικά κάηκε δημοσίως στην πυρά, πιθανότατα μαζί με αρκετούς οπαδούς του, στον ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης το 1118. Σύμφωνα με την ιστορικό Άννα Κομνηνή, κόρη του Αλέξιου, ο αυτοκράτορας απέσπασε με δόλο τις «αιρετικές» πεποιθήσεις του Βασίλειου, προσποιούμενος οτι απλά έκαναν διάλογο.
Επίσης, όταν οι δήμιοι τον έριξαν στη φωτιά, αυτός... εξατμίστηκε χωρίς καπνό ή μυρωδιά καμμένης σάρκας, φανερό σημείο οτι και ο Θεός ο ίδιος επιθυμούσε να εξοντωθεί το γρηγορότερο δυνατό!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου