Μία εξοργιστικά κακή χρονιά

Το 2010 ήταν μια εξοργιστικά κακή χρονιά. Γιατί «εξοργιστικά»; Επειδή η Κρίση που αναδείχθηκε τη χρονιά που πέρασε ήταν απόρροια ενός συμπλέγματος συντονισμένων ανοησιών. Δεν ήταν κάποιο φυσικό φαινόμενο για το οποίο ουδείς φταίει, σαν το τσουνάμι που πριν μερικά χρόνια έπληξε την Ασία ή το Ισλανδικό ηφαίστειο που καθήλωσε στο έδαφος τα αεροπλάνα. Η δική μας Κρίση και προκλήθηκε και μεγεθύνθηκε από μια σειρά ανεκδιήγητων, δικών μας, ανοησιών.

Γνωρίζω ότι πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι, αναγνώστες του protagon προτιμάτε να πιστεύετε πως για την Κρίση φταίνε οι παθογένειες της κοινωνίας και του κράτους μας. Μακάρι να ήταν έτσι! Πολλές, θλιβερές, και παρανοϊκές οι παθογένειές μας, δεν διαφωνώ. Όμως δεν ευθύνονται για την Κρίση. Η Κρίση είναι κατ' εξοχήν ευρωπαϊκή και δεν έχει τίποτα να κάνει με το εάν το δικό μας δημόσιο ήταν υπεράριθμο ή αναποτελεσματικό ή εάν το επάγγελμα των φαρμακοποιών ήταν ανελεύθερο ή όχι. (Αν δεν με πιστεύετε, ρωτήστε τους Ιρλανδούς και τους Ισπανούς...)

Καθώς το 2010 μας αφήνει χρόνους, προτείνω να το εξορκίσουμε με έναν κατάλογο των ανοησιών που χαρακτήρισε το διάβα του. Η πρώτη μεγάλη ανοησία που είναι υπεύθυνη για το θολό βλέμμα του κόσμου στους δρόμους, στα λεωφορεία, παντού, είναι η εκτίμηση ότι το πρόβλημα της ευρωζώνης έγκειται στην έλλειψη ικανοποιητικής  δημοσιονομικής πειθαρχίας στην Ελλάδα και στις λοιπές χώρες του Νότου. Σαχλαμάρες φίλες και φίλοι: Η Κρίση ήταν αναπόφευκτη καθώς το σύστημα του ευρώ δεν μπορούσε να αντέξει την Κατάρρευση του 2008.  Εμείς ήμασταν ο σοβάς που ράγισε πρώτος μετά τον σεισμό εκείνο.

Εδώ στην Ελλάδα το ράγισμα του σοβά πρωτοφάνηκε όταν η νέα κυβέρνηση κατάλαβε πως τα νούμερα και οι αριθμοί δεν τις βγαίνουν. Και τότε άρχισε το γαϊτανάκι των αλλεπάλληλων ανοησιών:  

Της συγκινητικής σιγουριάς ότι το φάσμα της πτώχευσης του ελληνικού δημοσίου μπορούσε να αντιμετωπιστεί με νέο, τεράστιο, υψηλότοκο δάνειο, το οποίο εξασφαλίσαμε μάλιστα υπό τον όρο της θεαματικής ενίσχυσης της ύφεσης (δηλαδή της συνειδητής καταστροφής μακροπρόθεσμων δυνατοτήτων αποπληρωμής)
Της ανήκουστης απόφασης να μην διαπραγματευτούμε πριν αναλάβουμε ένα τέτοιο δυσθεώρητο δάνειο (το οποίο, παρεμπιπτόντως, πηγαίνει ως επί το πλείστον σε τράπεζες τις οποίες ήδη συντηρεί το ευρωπαϊκό δημόσιο με πακτωλούς δημόσιου χρήματος)
Της πεισματικής εμμονής πως η καθυστέρηση της στάσης πληρωμών του ελληνικού δημοσίου στους δανειστές του για το 2013 (ή όποτε σταματήσει η τρόικα να μας δανείζει κι άλλα), με χρέος άνω των 420 δις και μια αποσαθρωμένη από την ύφεση παραγωγική βάση, αποτελεί 'εθνική σωτηρία' ενώ, αντίθετα, μια στάση πληρωμών το 2010 (με χρέος 300 δις) θα ήταν 'εθνική καταστροφή'
Της νοοτροπίας, τύπου ψωρο-Κώσταινας, σύμφωνα με την οποία ήμασταν πολύ ανίσχυροι για να επιμείνουμε (πριν τον Μάιο) σε μια λύση που θα αφορούσε όλα τα υπερχρεωμένα κράτη της ευρωζώνης (αντί για μία ανορθολογική, αποσπασματική, πανάκριβη δανειακή συμφωνία για κάθε χώρα ξεχωριστά - για μια μέθοδο, δηλαδή, που δημιούργησε τις συνθήκες για το ντόμινο που θα διαλύσει το ευρώ κατά το 2011, αν δεν αλλάξει πρώτα ρώτα η ΕΕ)
Της ελαφρότητας με την οποία επαναλαμβάνεται η απατηλή προσδοκία πως οι 'διαρθρωτικές αλλαγές' θα ανασχέσουν την επιταχυνόμενη ύφεση που υπαγορεύουν, με μαθηματική ακρίβεια, τα περιοριστικά μέτρα του Μνημονίου.

Αφήνω για τελευταίο εκείνο που με εξόργισε περισσότερο τους μήνες που πέρασαν. Με το που ξέσπασε η Κρίση, όλοι μας ευχηθήκαμε, αν μη τι άλλο, η Κρίση να αποδειχθεί μια καλή ευκαιρία για αναγέννηση του κράτους και της κοινωνίας μας. Αντί για αυτό, αντί για αύξηση της αποτελεσματικότητας του δημοσίου, βλέπουμε αλόγιστη συρρίκνωση όλων των πτυχών του. Το τσεκούρι πέφτει αδιάκριτα. Πετσοκόβει λίπος και μυς, πάχη και τένοντες, δυνάμεις δημιουργίας και στείρες υπηρεσίες. Έτσι, χωρίς πρόγραμμα, νου, ρυθμό, λογική. Ένα πραγματικά κακό έτος αμιγές καλού.

Good riddance 2010, που θα έλεγαν και οι Άγγλοι...
Του Γιάννη Βαρουφάκη